تعریف نشست ساختمان
در واقع نشست ساختمان پایین رفتن آن در اثر تغییر خاک زیر پی ساختمان گفته می‌شود. البته تغییر شکل ساختمان هم می تواند تعریف نشست باشد. این پدیده می تواند باعث ایجاد ترک در دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان ها شود و ممکن است منجر به ایجاد فرورفتگی در کف ساختمان شود. نشست در برخی ساختمان ها نیز باعث انحنا و خمیدگی می شود. اصولاً زمانی که وزن ساختمان بر روی خاک سنگین باشد، می تواند تنش هایی را در خاک ایجاد کند که در نهایت منجر به پدیده هایی مانند نشست می شود.
میزان نشست ساختمان ها می تواند به عواملی مانند نوع تنش ایجاد شده، ماهیت تنش ها، خواص فیزیکی خاک، کرنش خاک و غیره بستگی داشته باشد. به طور کلی افرادی که قصد ساختمان سازی دارند باید از ابتدا اطلاعات کافی داشته باشند تا در انتها با مشکل و چالش مواجه نشوند.
علائم نشست ساختمان
همانطور که گفته شد نشست ساختمان به عنوان یک پدیده مخرب در انواع ساختمان‌های مسکونی، اداری، تجاری و … شناخته می‌شود و اگر به آن توجه نشود ممکن است خسارت‌های متعددی ایجاد کند. از مهم‌ترین علائم نشست ساختمان‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- یکی از بارزترین علائم نشست ایجاد فاصله بین دیوار و کف ساختمان است و چنانچه این فاصله مشاهده شود حتماً باید اقدامات لازم برای مقاوم سازی ساختمان انجام گردد.
- ترک اطراف میخ‌های کوبیده شده به دیوار نیز می‌تواند یک نشانه از نشست باشد.
- برآمدگی کف ساختمان‌ها و شکم آوردن آن
- ایجاد ترک‌های عمودی و افقی بر روی دیوار زیرزمین
- ایجاد ترک روی دیوارهای آجری و بلوکی که معمولاً از گوشه دیوارها شروع می‌شوند و به سمت لبه پنجره‌ها امتداد می‌یابند. به صورت کلی ترک‌های دیوار به سه نوع پله‌ای، عمودی و افقی تقسیم می‌شوند که هر کدام دلایل مختلفی دارند.
- تاب برداشتن و افتادگی درها و پنجره‌ها
انواع نشست ساختمان
همانطور که گفته شد نشست ساختمان‌ها می‌توانند در اثر عوامل و دلایل مختلفی ایجاد شود به همین دلیل می‌توانند در انواع مختلفی دسته‌بندی شوند. نوع خاک زیر ساختمان از مهم‌ترین عوامل در ایجاد نشست ساختمانی است. نوع دانه‌بندی خاک نیز می‌تواند در جذب رطوبت تأثیر قابل‌توجهی داشته باشد. نشست ساختمان بر اثر نیروهای مختلف می‌تواند به دو دسته اصلی تقسیم شود.
نشست آنی (الاستیک)
نوعی نشست است که می‌تواند در زمان احداث ساختمان و یا بلافاصله بعد از احداث آن رخ بدهد. این نشست می‌تواند خسارت‌های زیادی به ساختمان‌ها وارد کند و معمولاً به دلیل عدم دقت در طراحی پی و مؤلفه‌های دیگر ایجاد می‌شود.
نشست تحکیمی
نشست تحکیمی از جمله انواع نشست ساختمان است که وابستگی زیادی به گذر زمان دارد. این نشست خود می‌تواند به دو مرحله تقسیم شوند که مرحله اول آب و هوا از منافذ خاک بیرون آمده و در مرحله دوم تغییر شکل خمیری خاک و فرآیند کلوئیدی – شیمیایی رخ می‌دهد.
نشست‌های ساختمان برحسب میزان خرابی‌هایی که در ساختمان ایجاد می‌شوند نیز می‌توانند به دو دسته تقسیم شوند که به شرح زیر می‌باشند
نشست یکنواخت
چنانچه نشست در تراز زیر پی به یک میزان و یکنواخت باشد به عنوان نشست یکنواخت شناخته می‌شود. این نوع از انواع نشست ساختمان به دلیل اینکه تغییری در توزیع تنش‌ها ایجاد نمی‌کند اهمیت زیادی ندارند اما می‌تواند بر روی تأسیسات ساختمانی مانند لوله‌های گاز و آب و فاضلاب تاثیرگذار باشد. هرچند که این نشست‌ها می‌توانند عادی باشند و اهمیت چندانی نداشته باشند اما باید قبل از بروز مشکلات جدی به آنها توجه کرد تا نیازی به بازسازی ساختمان و صرف هزینه‌های مجدد نباشد.
جلوگیری از نشست ساختمان
- استفاده از مصالح مدرن مانند یونولیت در ساختمان‌سازی به‌منظور کاهش وزن کلی سازه. البته قیمت یونولیت می‌تواند در کاهش هزینه‌ها نیز مؤثر باشد
- مقاوم‌سازی پی و افزایش ظرفیت باربری
- در نظر گرفتن دستک و پایه در زیر فونداسیون
- ایجاد پیوستگی بین ستون‌ها با دیوارهای سازه
- افزایش تعداد ستون‌های ساختمان
- بتن‌ریزی ساختمان با استفاده از ویبره برای ایجاد بتن متراکم و یکدست